امتیاز کاربران

ستاره فعالستاره فعالستاره فعالستاره فعالستاره فعال
 

پس از طی مسافت حدود 25 کیلومتر به سمت جنوب غربی شهر خلخال در استان اردبیل به دامنه آق داغ در بخش خورش رستم، به ذخیره گاه جنگلی کندیرق[1] با مساحت حدود 38500 هکتار که از سال 1351 به عنوان ذخیره گاه جنگلی تحت حفاظت می باشد، می رسیم.

کندریق را در تلفظ محلی کندراق هم گفته می شود که در آن "کند" در زبان ترکی به معنی "روستا" و آیا "راق" می تواند از هم خانواده "رقی" به منی "بالارفتن" با توجه به این که موقعیت جغرافیایی این منطقه نیز تا حدودی گویای این برداشت هست، باشد یا خیر؟ از آنجایی که عمده سال این کوه پوشیده از برف هست، به زبان ترکی به آن "آق داغ" به معنی " کوه سفید" نامیده شده. این ذخیرگاه جنگلی در حوزه آبریز کندیرق چای (رودخانه کندیرق) که پس از طی مسافت طولانی از طریق رودخانه قزل اوزون به سد منجیل می رسد و درنهایت از طریق سفید رود به دریای خزر می ریزد، قرار گرفته که از مهمترین رویشگاه های درختان منحصر به فرد، کمیاب و در حال انقراضی از قبیل اُرس[2]، تنگرس[3] و پسته وحشی (بَنِه) به همران درختان و درختچه هایی از قبیل بادام کوهی، بادامک، شیرخشت، پلاخور، سیاه تلو، زرشک و دغدغک هست.

این ذخیرگاه جنگلی از جمله مناطقی است که به دلیل شرایط خاص آب و هوایی که به حد فروانی نسبت به رویشگاه های مشابه، رطوبت لازم از طریق دریای خزر به آن می رسد، دارای درختان مادری اُرس و پسته وحشی بوده که بذرهای با کیفیت بالایی از نظر میزان قدرت جوانه زنی نسبت به دیگر مناطق تولید می کند. به همین دلیل پایگاه تحقیقات منابع طبیعی کندیرق که از مجموعه های تحقیقاتی منابع طبیعی استان اردبیل هست در این منطقه واقع شده که ماموریت و وظیفه اصلی آن مطالعه و تحقیق بر روی رویاندن بذر اُرس و پسته وحشی که به صورت طبیعی به زحمت سبز می شوندو به خصوص اُرس تعریف شده است. درخت اُرس به عنوان یکی از چهار گونه سوزنی برگ بومی ایران (شامل اُرس، سرخدار، زربین و نوش) هست.

درختچه تنگرس که در این ذخیره گاه جنگلی رشد می کند با نام بادام خارآلود نیز شناخته می شود، از گونه های بادام هست که تنها در ایران رشد می کند که از این نظر اهمیت خاصی از نظر حفاظتی می توان برای آن متصور شد. در گیاه شناسی به گونه هایی که فقط در یک منطقه خاصی رشد می کنند گیاه اندمیک گفته می شود. این درختچه با ارتفاع دو الی چهار متر با شاخه های به هم فشرده و خارمانند و سخت هست. برگ های تنگرس باریک و کشیده که حاشیه آن دندانه دار هست به خوبی قابل شناسایی است. تنگرس دارای گلهای کپه ای با میوه سَتَّه[4] گوشتی سیاه رنگ واژ تخم مرغی با طول چهار میلی متر می باشد. این میوه ها بعد خشک شدن به رنگ قهوه ای تیره روی شاخه درخت قابل مشاهده می باشد.

به دلیل فشردگی شاخه های خارمانند این گونه گیاهی، مکان و مامن امنی برای آشیانه سازی انواع پرندگان کوهستانی از جمله چکاوک و گنجشک بوده تا از دسترس دیگر جانوران صیاد به جوجه های تازه متولد شده در لوای این شاخه های پرخار به حداقل میزان خود برسد که از این نظر شاید این درختچه به خوبی گویای بیت "نیست با ما لاله و گل را سر الفت رهی/ می‌روم تا آشیان در سایه خاری کنم" از غزل حلقه موج رهی معیری باشد.%



[1] طول جغرافیایی 48 درجه و 23 دقیقه و 20 ثانیه شرقی و عرض جغرافیایی 37 درجه و 27 دقیقه و 13 ثانیه، محدوده ارتفاعی 1030 الی 2250 متر از سطح دریای آزاد، میانگین بارندگی و میانگین دمای سالانه این ذخیره گاه به ترتیب 60/38 میلی متر و 5/12 درجه سانتی گراد، نوع اقلیم سرد و نیمه خشک تا خشک

[2] با نام علمی Juniperus excels از تیره سرویان

[3] با نام علمی  Rhamnus pallasiiاز تیره عنابیان

[4] میوه سَتَّه در گیاه شناسی به میوه ای گفته می شود که میان بر حاوی مواد غذایی و نرم و تاحدودی آبدار می باشد ولی برون بر و درون بر نازک دارد که در داخل درون بر نازک آن هسته (ها) قرار دارند مانند انگور، خرما، خرمالو و یا زغال اخته.